به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما ،اتوبوس‌های غالبا از رده خارج شده که اطراف چند میدان اصلی مانند: شوش و تجریش و … مستقر می‌شدند و مددکاران حاضر در آن‌ها هم یک دست پتو و یک وعده غذای گرم به مسافرانی می‌دادند که از رفتن به گرمخانهها امتناع می‌کردند. تصمیم رجعت دوباره گرمخانه‌های سیار به شهر تهران بعد از انتشار گزارش «اتوبوس‌خوابی» در هفته گذشته گرفته شد. امین توکلی‌زاده، معاون شهردار تهران روز یکشنبه به جلسه علنی شورای شهر تهران آمد و گفت: «در مناطق شوش، راه‌آهن و غیره شاهد خیابان خوابی هستیم و نمی‌توانیم به اجبار مردم را به گرمخانهها منتقل کنیم لذا امکان اتوبوس خوابی را فراهم کرده‌ایم.
حتی پیشنهاد حضور مددکاران در این اتوبوس‌ها نیز داده شده است.» موضوعی که او مطرح کرد همان زمان با واکنش چمران روبه‌رو شد: «وقتی فضا هست چرا باید از اتوبوس برای افراد خیابان‌خواب استفاده کنیم.» استفاده از ظرفیت سوله‌های مدیریت بحران پیشنهاد دیگری بود که اعضای شورا همان زمان آن را مطرح کردند. واکنش مدیران شهری در روزهای اخیر اما به یک پرسش اساسی پاسخ نداده است: «بی‌خانمان‌ها چرا ماندن در اتوبوس را به ماندن در گرمخانه ترجیح می‌دهند؟»
تهران 20 گرمخانه فعال دارد، گرمخانه‌هایی که ایده راه‌اندازی آن‌ها در سال 83 و بعد از فوت 14 نفر بی‌خانمان به دلیل سرما ایجاد شد. مالک حسینی، مدیرعامل وقت سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران مدتی پیش سال 98 اعلام کرد که مجموع ظرفیت مراکز روی هم 3 هزار و 10 تخت و با احتساب کف‌خواب‌ها حدود 4 هزار و 400 نفر است. حسینی همان زمان گفته بود که گرمخانهها ظرفیت خالی نیز دارند.
امین توکلی زاده، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران نیز چندی پیش ظرفیت نهایی گرمخانه‌های تهران را تا 2 هزار نفر اعلام کرد.ظرفیت گرمخانه‌های تهران اما در مقابل جمعیت بی‌خانمان‌های تهران ناچیز به نظر می‌رسند، چندی پیش، آرش نصر اصفهانی، مدیرکل سابق دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران به سایت روابط عمومی شهرداری گفته بود که با احتساب کمپ‌های ماده 15 و ماده 16 آمار بی‌خانمان‌ها به 18 هزار نفر نیز می‌رسد.
باوجود ظرفیت ناچیز گرمخانه‌های تهرانی در مقابل آمار بی‌خانمانی اما همچنان روزهایی هست که تمام ظرفیت گرمخانهها پر نمی‌شود. مالک حسینی، پاییز سال گذشته به ایرنا گفته بود: آمار پذیرش در گرمخانهها به طور متوسط ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر است، هر چقدر که شرایط جوی متغیر باشد و هوا سردتر شود، مراجعه به گرمخانهها بیشتر می‌شود اما سال گذشته حتی در روزهای پیک تا ۳۰ درصد ظرفیت خالی داشتیم.
برای تمایل نداشتن بی‌خانمان‌ها به حضور در گرمخانهها کارشناسان شهری، چند علت بیان می‌کنند. نفیسه آزاد، پژوهشگر جامعه‌شناسی شهری در صفحه توییتر خود به ممنوعیت مصرف مواد مخدر در گرمخانهها اشاره کرده و نوشته است: «نمی‌شود از بی‌خانمان بخواهیم برای یک شب زندگیش را عوض کند تا ما یک جای خواب به او بدهیم و از صبح همان کاری را بکند که می‌کرد.» موضوعی که پیشتر هم مسئولان شهرداری تهران به آن واکنش نشان داده بودند.
محمدرضا جوادی‌یگانه دانشیار جامعه‌شناسی و عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که معاون وقت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران نیز بوده درباره علل عدم اقبال گرمخانهها میان برخی از افراد بی‌خانمان به روزنامه پیام‌ما می‌گوید میان کسانی که به گرمخانه یا گرمخانه سیار می‌روند تفاوت وجود دارد: «متوجهید که میان اتوبوس‌خوابی که این روزها مورد توجه واقع شده با اتوبوس‌های سیار سازمان خدمات شهرداری تفاوت هست. و من فقط درباره اتوبوس سیار سازمان خدمات صحبت می‌کنم.
خدمات شهرداری تهران در گرمخانهها رایگان است. بخش مهمی از کسانی که به گرمخانه می‌رفتند، سابقه اعتیاد دارند یا بی‌خانمانند یعنی جایی در شهر ندارند و معمولا تنها و بدون ارتباطند. بعضی افراد در تابستان ترجیح می‌دهند که خارج از گرمخانه باشند، همه هم معتاد نیستند، کسی را آنجا دیدم که کتاب نیچه می‌خواند، کارگر فصلی هم می‌آید، اما چون ورود به گرمخانه به گونه‌ای است که باید لباس خود را بدهند و تمیز شوند و مواد همراه خود نداشته باشند، معمولا افرادی که به گرمخانه می‌آیند باید گرمخانه نشین بودن را بپذیرند، لذاست که اقبال به گرمخانه در تابستان به اندازه زمستان نیست و اگر بشود شب را بیرون سپری کرد، بیرون می‌مانند.
افرادی هم هستند که نمی‌توانند بدون مواد زندگی کنند، اینها هم از گرمخانهها استفاده نمی‌کنند.» جوادی یگانه درباره ایده شکل‌گیری گرمخانه سیار نیز توضیح می دهد: «ما در شهرداری باید به افراد بی‌خانمان که بخش عمده‌ای از آن‌ها هم معتاد بودند و به گرمخانهها نمی‌رفتند نزدیک می‌شدیم، شهرداری ضابط قضایی نیست و کسی را نمی‌تواند به زور به گرمخانه ببرد، خواستیم تا اینها در شب‌های سرد زمستان جایی برای خوابیدن داشته باشند. البته معتادان همیشه نگران هستند که اگر به جایی مثل گرمخانه یا حتی اتوبوس سیار بروند، به کمپ ها اعزام شوند، اما شهرداری چند اتوبوس سیار را در مناطقی از شهر که بی‌خانمان ها بیشتر بودند، مستقر می‌کرد تا بی پناهان در فصل سرد فوت نکنند. استانداری و نیروی انتظامی هم با شهرداری همراستا بود»
ممنوعیت مصرف مواد در گرمخانهها نیز از دیگر دلایلی است که گاه کارتن‌خواب‌ها را به ماندن در این اماکن ترغیب نمی‌کند. جوادی‌یگانه می‌گوید در زمانی که معاون شهردار تهران بوده، درخواست کرده و حتی نامه‌ای هم در اینباره نوشته است و تقاضا کرده تا اجازه تشکیل اتاق مصرف در گرمخانهها داده شود که با آن موافقت نشده: «علی‌رغم بعضی حرف‌هایی که زده می‌شود که اگر گرمخانه ها را تجهیز کنیم و امکانات بدهیم معتادان از شهرهای دیگر به تهران می‌آیند دست کم در این سه سال جمعیت آن‌ها افزایش پیدا نکرده است و همین سه چهار هزار نفر بی‌خانمانی هم که بودند، گرمخانهها می‌توانستند پوشش بدهند و به همین دلیل در سه سال گذشته کسی در اثر بی‌خانمانی در زمستان در تهران فوت نشد.»
بدرفتاری مسئولان گرمخانه از موضوعات دیگری است که این روزها به عنوان دلیل برای عدم حضور بی‌خانمان‌ها در گرمخانه عنوان می‌شود. موضوعی که البته جوادی‌یگانه به عنوان دلیل برای عدم حضور در گرمخانه آن را نمی‌پذیرد: «من سال 98 و بعد از بارندگی‌ها در فرحزاد سعی در قانع کردن افراد داشتم، مصرف مواد و ساعت بیداری و خواب آزادانه از جمله دلایل برای نیامدن بود، بازدیدهای سرزده به گرمخانه هم داشتم اما از بدرفتاری چیزی نشنیدم.»
فارغ از مصرف مواد، بدبینی به فضای گرمخانهها مهم‌ترین علت اتوبوس‌خوابی و سکونت‌گاه‌های غیررسمی از نگاه این جامعه‌شناس، فقر است: «از سال 97 به بعد با تشدید تحریم‌ها فقر زیاده شده است و برآوردها می‌گوید حدود 30 تا 40 درصد جامعه زیر خط فقرند، فارغ از اینکه اتوبوس‌خوابی خوب باشد یا بد، نباید فراموش کرد که این مسئله معلول فقر است. من در موضوع دستفروشی در مترو هم همین موضوع را می گفتم، در موضوع کار کودک هم هست، کسی موافق کار کودک نیست اما شما اگر اجازه ندهید که کودک سر چهارراه کار کند، در هر حال او به مدرسه نخواهد رفت بلکه به دلیل فقر مجبور به کار زیرزمینی می‌شود.» موضوعی که او معتقد است راه‌حل‌های احساسی جوابگوی آن نیستند: «باید در مقابل با مساله اجتماعی رویکرد واقع‌بینانه داشت.»
نظر شما